Marktrapport VREG geeft boeiende inzichten over Vlaamse energiemarkt

Het jaarlijks Marktrapport van de VREG blikt terug op de ontwikkelingen in de elektriciteits- en aardgasmarkt en de evolutie van de energieprijzen in Vlaanderen in 2023. Tijdens het voorbije jaar vielen er 7 belangrijke trends op.

1. Variabele contracten blijven populair: 8 op de 10 consumenten had eind 2023 een variabel contract

Door de sterk schommelende prijzen verdween het aanbod aan vaste contracten in 2022 bijna volledig. Steeds meer consumenten moesten daardoor overstappen naar een variabel contract. Hoewel er in 2023 wel opnieuw vaste contracten werden aangeboden, nam het aantal afgesloten variabele contracten verder toe:

• voor elektriciteit steeg dat aandeel van 68,4% in het begin van 2023 naar 81,6% op het einde van 2023;
• voor aardgas steeg het aandeel variabel contracten van 66,7% begin 2023 naar 82,5% op het einde van 2023.

Ook bij de professionele afnemers nam het aandeel aan variabele contracten toe in 2023.

In 2024 neemt het aantal consumenten met een vast contract opnieuw toe. Meer cijfers vindt u in het dashboard aantal afnemers per type contract.

In dit dashboard vindt u meer cijfers over het aantal aangeboden contracten.

2. Maandafrekening kent opmars

Eind vorig jaar betaalden meer dan 66.000 afnemers van elektriciteit en 47.500 afnemers van aardgas maandelijks voor hun gemeten verbruik in plaats van met voorschotfacturen. Sinds 1 januari 2024 zijn alle leveranciers verplicht om die mogelijkheid aan te bieden. Dat is enkel mogelijk voor wie een digitale meter heeft.

Meer cijfers vindt u in dit dashboard. Klik daarvoor op het tweede tabblad ‘Datagebruik digitale meter’.

3. Dip in leverancierswissels: laagste aantal switches sinds 2015

In 2023 wisselden minder consumenten van leverancier:

• 18,57% voor elektriciteit;
• 21,00% voor aardgas.

Dat is het laagste percentage sinds 2015. In de nasleep van de energiecrisis van 2022 met zeer hoge en sterk schommelende prijzen bleken consumenten minder bereid om van leverancier te wisselen.

Deze evolutie zien we in heel wat andere Europese landen (Oostenrijk, Tsjechië, Slowakije en Nederland) en in Groot-Brittannië. Ondanks het lager aantal wissels heeft België, zowel voor elektriciteit als voor aardgas, volgens de meest recente cijfers (2022) de op twee na hoogste wisselgraad voor elektriciteit en de op één na hoogste wisselgraad voor gas in Europa.

Overstappen is een vorm van consumentenbetrokkenheid, we volgen de lage switchpercentages op. Consumenten doen er goed aan hun energiecontract minstens jaarlijks te vergelijken via de V-test®.

In deze dashboards vindt u meer cijfers over marktaandelen en leverancierswissels voor elektriciteit en aardgas.

4. Terugleveringsvergoedingen daalden sterker dan afnameprijzen

De prijzen van de elektriciteits- en gascontracten op de markt daalden in 2023 ten opzichte van 2022. Dat gebeurde samen met een opmerkelijke daling van de energieprijzen op de groothandelsmarkten.

In lijn met de dalende elektriciteitsprijzen in de afnamecontracten daalden ook de terugleveringsvergoedingen. Die vergoedingen daalden gemiddeld gezien sterker dan de gemiddelde afnameprijs voor elektriciteit (prijselement ‘energiecomponent’).

In deze dashboards vindt u meer cijfers over:

• De afnameprijzen elektriciteit en gas;
• De terugleveringsvergoedingen.

5. Risicopremie en vaste vergoeding maken vaste contracten fors duurder

Vaste elektriciteitscontracten waren in 2023 aanzienlijk duurder in vergelijking met variabele en dynamische contracten. De prijzen van nieuwe vaste contracten daalden in de loop van 2023. Maar de risicopremie maakte die contracten fors duurder in vergelijking met variabele en dynamische contracten. De vaste vergoedingen voor contracten met een vaste energieprijs zijn ook gemiddeld duurder dan voor andere contracten.

VREG analyseerde de werkelijke kost van de verschillende elektriciteitscontracten aangeboden aan huishoudelijke afnemers via de V-test® in 2023. De dynamische contracten waren gemiddeld het goedkoopst en de vaste contracten het duurst. In 2023 kostten deze contracten voor een gemiddeld gezin met een verbruik van 3.500 kWh (verdeeld volgens een standaardprofiel) op jaarbasis gemiddeld (incl. 6% btw):

• €1.577,42 voor een vast contract;
• €1.169,17 voor een variabel contract;
• €1.095,37 voor een dynamisch contract.

Let op: Stemt de afnemer zijn verbruik nog meer op lage uurprijzen af, dan kan de prijs van een dynamisch contract nog lager zijn. Verbruikt die afnemer tijdens momenten dat de uurprijzen hoger zijn, dan kan dat tot een hogere jaarkost leiden.

6. Steeds meer dynamische contracten op de markt: 7 aanbieders in 2023

Er zitten steeds meer dynamische contracten in het aanbod. Het aantal leveranciers met dynamische prijscontracten steeg van twee in 2021 naar zeven in 2023. Begin 2024 kwamen hier nog twee leveranciers bij. Daarentegen koos slechts 0,1% van de huishoudelijke afnemers voor elektriciteit voor een dynamisch contract.

In dit dashboard vindt u meer cijfers over het aantal aangeboden dynamische contracten.

7. Energiemarkt werd iets concurrentiëler, vooral voor variabele contracten

De concentratiegraad geeft aan hoe concurrentieel de markt is. Die daalde licht met 1,1% voor elektriciteit en 1,82% voor aardgas. Dat betekent dat over het algemeen de concurrentie op de energiemarkt in 2023 verbeterde.

Er zijn verschillende leveranciers die enkel contracten met variabele prijzen aanbieden. Daardoor is er meer concurrentie in het variabel contractaanbod.

Bron: Marktrapport 2023 VREG